วันเสาร์ที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2555

ศิลปะสุโขทัย

 



    อาณาจักรสุโขทัย นับเป็นราชธานีที่มีความชัดเจนเป็นครั้งแรกของชนเผ่าไทยสยาม ศิลปะสุโขทัยจึงนับเป็นสกุลศิลปะแบบแรกของชนชาติไทย แต่ไม่ใช่แรกสุดเพราะก่อนหน้านั้นมีศิลปะที่ใกล้เคียงกับศิลปะสุโขทัยมาก คือ ศิลปะเชียงแสน ริมแม่น้ำโขงในแถบจังหวัดเชียงราย ศิลปกรรมของสุโขทัยส่วนใหญ่เป็นงานศิลปะเกี่ยวเนื่องกับพุทธศาสนา มีทั้งงานจิตรกรรม ประติมากรรม และสถาปัตยกรรม โดยได้รับอิทธิพลรูปแบบศิลปะมาจากศิลปะอินเดีย ลังกา พม่า เขมร ศรีวิชัย และล้านนา

ประติมากรรม
   
  พระพุทธรูปสุโขทัย ถือว่ามีความงามตามอุดมคติไทยอย่างแท้จริง อุดมคติของพระพทธรูปสุโขทัยเกิดจากต้นแบบศิลปะที่ส่งอิทธิพลต่อช่างสมัยนั้นด้วย คือ อิทธิพลศิลปะจากศรีลังกาและอินเดียลักษณะสำคัญของพระพุทธรูปสุโขทัย คือ พระวรกายโปร่ง เส้นรอบนอกโค้งงาม ได้จังหวะ พระพักตร์รูปไข่ยาวสมส่วน ยิ้มพองาม พระขนงโก่ง รับกับพระนาสิกที่งุ้มเล็กน้อย พระโอษฐ์แย้มอิ่ม ดูสำรวม มีเมตตา พระเกตุมาลารูปเปลวเพลิง พระสังฆาฏิยาวจรดพระนาภี พระศกแบบก้นหอยไม่มีไร พระศก พระพุทธรูปศิลปะสุโขทัยมีความงดงามมาก 

ที่มีชื่อเสียงมากได้แก่ พระพุทธชินราช พระพุทธชินสีห์ พระศาสดา พระพุทธไตรรัตนายก และพระพุทธรูปปางลีลา เช่น
   พระพุทธชินราช ประดิษฐานอยู่ที่ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัดพิษณุโลก สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไท จัดเป็นพระพุทธรูปที่มีพุทธลักษณะงดงามที่สุดในประเทศไทยองค์หนึ่ง
   พระพุทธชินสีห์ เป็นพระพุทธรูปสำคัญพระองค์หนึ่งของหัวเมืองฝ่ายเหนือ สร้างขึ้นคราวเดียวกันกับพระพุทธชินราช และพระศาสดา ได้ประดิษฐานอยู่ในพระวิหารด้านเหนือของวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดพิษณุโลก
   พระศาสดา สร้างคราวเดียวกับพระพุทธชินราช และพระพุทธชินสีห์ ได้ประดิษฐานอยู่ในวิหารด้านทิศใต้ของวัดพระศรีรัตนมหาธาตุมาแต่ต้น
   พระพุทธไตรรัตนนายก เรียกกันเป็นสามัญว่า หลวงพ่อโตวัดพนัญเชิง เป็นพระพุทธรูปปูนปั้น ปางมารวิชัย หน้าตักกว้างประมาณ 20 เมตร สูง 19 เมตร เป็นที่เคารพสักการะของประชาชนทั่วไปมาแต่โบราณกาล โดยเฉพาะอย่างยิ่งชาวจีน
   ปางลีลา เป็นชื่อเรียกปางของพระพุทธรูปลักษณะกำลังก้าวพระบาท (ก้าวเดิน)

   ในสมัยสุโขทัยยังมีงานประติมากรรมที่มีชื่อเสียงอีกอย่างหนึ่งคือ เครื่องสังคโลก ซึ่งเป็นเครื่องปั้นดินเผาสมัยสุโขทัยที่มีลักษณะเฉพาะ มีชื่อเสียงไปทั่วโลก เครื่องปั้นดินเผาสังคโลก เป็นเครื่องปั้นดินเผาเคลือบสีเขียวไข่กา สีน้ำตาล สีใส เขียนทับลายเขียนรูปต่าง ๆ มีผิวเคลือบแตกราน 
   สังคโลกเป็นสินค้าออก ที่สำคัญของอาณาจักรสุโขทัยที่ส่งไปจำหน่ายนอกอาณาเขต จนถึงฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย และญี่ปุ่น

จิตรกรรม
   จิตรกรรมไทยแบบประเพณี (Traditional Thai painting) โดยมากเขียนไว้เพื่อจุดประสงค์ ในการประดับตกแต่ง อาคาร ศาสนสถานและเครื่องใช้ ที่เกี่ยวเนื่องในพุทธศาสนา เช่น ในโบสถ์ วิหาร ศาลาการเปรียญ คูหาในสถูปเจดีย์ คัมภีร์ต่างๆ และบนภาพพระบฏ เป็นต้น
   ส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องราวจากพระไตรปิฎก เช่น พุทธประวัติ ชาดก ไตรภูมิ และอื่นๆ โดยนอกจากจะเป็นไปเพื่อการประดับตกแต่งแล้ว ยังได้เล่าเรื่อง และแสดงธรรมบางประการไว้ด้วย นอกเหนือไปจากการให้ความรู้ความเพลิดเพลินแล้ว จิตรกรรมไทยยังได้สะท้อนให้เห็นถึงความเป็นไป ของสภาพชีวิตความเป็นอยู่ และคติความเชื่อของคนไทยในยุคสมัยต่างๆ สอดแทรกไว้ด้วย 

สถาปัตยกรรม
   สถาปัตยกรรมไทยสมัยสุโขทัย ได้แก่ สถาปัตยกรรมไทยที่สร้างขึ้นในอาณาจักรสุโขทัยเมื่อพุทธศตวรรษที่ 19 – 20 เฉพาะสถาปัตยกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับพระพุทธศาสนา ได้แก่ โบสถ์ วิหาร สถูป และเจดีย์ สำหรับ “เจดีย์” ในสมัยสุโขทัยนั้นได้รับอิทธิพลศิลปะแบบต่างๆ จนเกิดเป็นลักษณะเฉพาะของสุโขทัย ซึ่งมีความงดงามและโดดเด่นที่สุดเช่น 
1. พระเจดีย์ทรงดอกบัวตูม  หรือ ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์
2. เจดีย์ทรงระฆัง หรือ ดอกบัวคว่ำ
3. เจดีย์ทรงพระปรางค์

4.เจดีย์บุษบก
5.เจดีย์จอมแห
6. เจดีย์ทรงปราสาท

อ้างอิง

ยินดีรับฟังทุก comment นะครับ